موسیقی یا خُنیا را می‌توان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های هنری بشر دانست که از توالی منظم و نامنظم صدا و سکوت در لایه‌ای از احساس و لطافت خلق می شود. همچنین در تعریفی دیگر، موسیقی را هنر بیان احساسات به وسیله آوا می‌دانند اما جدا از تعریف‌های پیچیده و تخصصی که در مورد موسیقی ارایه می‌شود، موسیقی را می‌توان توالی منظم نت یا ضرب دانست که به راحتی می‌تواند بر ذهن و جسم مخاطب تاثیر مستقیم یا غیرمستقیم داشته باشد و به همین علت است که عده‌ای موسیقی با ریتم‌های آرام را به منظور دستیابی به آرامش و انجام تمرینات ریلکسیشن و... استفاده می‌کنند و عده‌ای نیز موسیقی با ریتم‌های تند را برای انجام حرکت‌های ورزشی و هیجانی مناسب می‌دانند. در این مقاله سعی بر آن است که تاثیر انتخاب نوع موسیقی را در ماساژ مورد ارزیابی قرار دهیم تا ببینیم آیا می‌توان با موسیقی تاثیر ماساژ را افزایش داد و آیا موسیقی بر فرد ماساژگیرنده تاثیر دارد یا خیر؟
از دیرباز رسم بر آن است که در هنگام انجام ماساژ از نواهای آرام و آرامشبخش استفاده شود و قبل‌تر از آن نیز با اجرای موسیقی زنده با استفاده از سازهایی مانند چنگ و یا با استفاده از صدای طبیعی آب در هنگام ماساژ، شرایط آرامشبخشی را برای شخص مراجعه‌کننده ایجاد می‌کردند تا همزمان جسم و روح فرد، تحت تاثیر ماساژ و موسیقی، به آرامش دست یابد.
حال اگر بتوان هدف از ماساژ را در دو نوع «ریلکسی» و «تحریکی» طبقه‌بندی نمود باید بدانیم که برای هر کدام از این دو نوع ماساژ بهتر است از چه نوع موسیقی و با چه ریتم یا ضرب و با چه شدت صدایی استفاده شود.
در ماساژهای ریلکسی، هدف از انجام ماساژ، رسیدن به آرامش است پس باید نوع موسیقی انتخابی به گونه‌ای باشد که دستیابی ماسور (فرد ماساژدهنده) را به این هدف تسهیل نماید و بهترین نوع موسیقی برای این نوع ماساژ، موسیقی‌های بی‌کلام، آرام با ضرباهنگی ملایم، ریتم‌های غیرهیجانی و شدت صدای کم است زیرا این نوع از موسیقی باعث کاهش سطح هورمون آدرنالین در بدن می‌شود که این امر موجب افزایش میزان آرامش ذهن و بدن، کاهش ضربان قلب، کاهش قند خون، عادی شدن اندازه رگ‌ها، عادی شدن اندازه مردمک چشم و همچنین باعث افزایش میزان امواج آلفای مغز می‌شود و فرد در این هنگام، حالتی شبیه خواب‌آلودگی و احساس لذت را هم در سطح مغزی (ذهن) و هم در سطح جسم تجربه می‌کند که این امر در کنار اجرای تکنیک‌های نوازشی ماساژ، تاثیر فوق‌العاده‌ای بر فرد خواهد داشت. نتیجه این‌که استفاده از موسیقی‌های بی‌کلام و آرام در هنگام انجام ماساژهای ریلکسی، می‌تواند ماسور را در رسیدن به هدف خود یعنی کسب رضایت فرد ماساژگیرنده یاری نماید.
از طرف دیگر در ماساژهای تحریکی، هدف از انجام ماساژ، رسیدن فرد مراجعه‌کننده به سطح بالایی از هوشیاری ذهنی و توانایی بدنی برای انجام حرکت‌های ورزشی یا شرکت در مسابقه و... است که در این حالت، بدن فرد مراجعه‌کننده باید در حالت کاملا آماده و بیدارباش قرار گیرد. در اینجا موسیقی‌های بی‌کلام و تند با ضرباهنگ قوی، ریتم‌های هیجانی و شدت صدای متوسط بهترین گزینه‌ها هستند زیرا این نوع موسیقی باعث افزایش تولید هورمون آدرنالین از غدد فوق‌کلیوی می‌شود که این هورمون، بدن را برای تحمل شرایط هیجانی کاملا آماده می‌سازد. افزایش میزان این هورمون در بدن که به آن هورمون ستیز یا گریز نیز می‌گویند منجر به افزایش ضربان قلب، افزایش قند خون، گشاد شدن رگ‌های خون‌رسان به عضلات، گشاد شدن مردمک چشم و باعث کاهش امواج آلفای مغزی می‌شود که این امر در کنار اجرای تکنیک‌های تحریکی ماساژ، ذهن و جسم فرد مراجعه‌کننده را برای انجام کارهای هیجانی و فعالیت‌های شدید بدنی آماده می‌نماید.
حال چنانچه از موسیقی به‌صورت اشتباه و معکوس استفاده شود نه‌تنها تاثیر ماساژ را از بین می‌برد بلکه می‌تواند برای فرد مراجعه‌کننده خطرناک بوده و باعث ایجاد عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت در وی شود به‌عنوان مثال اگر در هنگام انجام ماساژ با هدف ریلکسی از موسیقی‌های تند با ضرباهنگ قوی استفاده کنیم چون این نوع موسیقی باعث افزایش هیجان و میزان ترشح هورمون آدرنالین در فرد می‌شود و با توجه به این‌که فرد راهی برای تخلیه این حجم عظیم از هیجان و انرژی آزاد شده در بدن را ندارد، باعث ایجاد سردرد، سرگیجه، گُرگرفتگی و کلافگی در فرد می‌شود که تکرار این شرایط در درازمدت باعث ایجاد بیماری‌هایی نظیر فشار خون، ضعف اعصاب، پرخاشگری و در مواقع شدید می‌تواند منجر به بروز سکته قلبی یا مغزی در فرد مراجعه‌کننده شود زیرا افزایش هورمون آدرنالین، بدون امکان تخلیه هیجان و یا انجام فعالیت بدنی، منجر به بروز آسیب‌های شدید ذهنی و بدنی می‌شود.
پس ماسور باید با توجه به هدفی که برای انجام ماساژ خود در نظر گرفته است موسیقی متناسب با آن هدف را شناسایی و با توجه به حالات روحی و جسمی فرد مراجعه‌کننده و با شدت صدای مناسب با نوع هدف، از آن موسیقی استفاده نماید تا بدون بروز آسیب در ذهن یا جسم مراجعه‌کننده به هدف خود دست یابد.
در اینجا بیان این نکته خالی از لطف نیست که اگر سازها را به سه دسته «بادی»، «سیمی» و «ضربه‌ای» تقسیم کنیم، موسیقی‌هایی که ساز غالب در آن‌ها از نوع سازهای سیمی است می‌تواند برای ماساژهای ریلکسی مناسب باشند به شرط آن‌که ریتم و شدت صدای آن‌ها ملایم و آرام باشد اما بهتر است از سازهایی که صدا در آن با حرکت آرشه بر روی سیم ایجاد می‌شود (مانند ساز ویولون) کمتر استفاده گردد زیرا صدای حاصل از این نوع ساز پس از مدتی کوتاه باعث ایجاد تحریک عصب و کلافگی در فرد مراجعه‌کننده و ماسور می‌شود.
موسیقی با سازهای غالب ضربه‌ای یا کوبشی که صدا در آن‌ها به وسیله کوبیدن دست یا شیء بر ساز ایجاد می‌شود می‌تواند در ماساژهای تحریکی مناسب باشد و از طرفی موسیقی‌هایی با سازهای غالب بادی که صدا در ساز به وسیله جریان باد به وجود می‌آید معمولاً برای ماساژهای ریلکسی مناسب می‌باشند به شرط آن‌که ریتم و شدت صدای آن‌ها ملایم و آرام باشد.
همچنین موسیقی مورد استفاده در هنگام انجام هر نوع ماساژ (ریلکسی و تحریکی) باید حتما بی‌کلام باشد زیرا متن شعر یا ترانه در موسیقی‌های پاپ و باکلام باعث ایجاد مفهوم و معنا در ذهن مراجعه‌کننده می‌شود و تلاش ذهن برای درک آن مفهوم و یا تلاش برای عدم درک آن، باعث انحراف ذهن از آرامش و کاهش تاثیر ماساژ بر فرد مراجعه‌کننده می‌شود.
کلام آخر این‌که موسیقی را عامل جادویی ایجاد حس مطلوب در ماساژ می‌دانم زیرا انتخاب موسیقی هماهنگ با هدف ماساژ، تاثیرات مثبت ذهنی و روانی مثبت حاصل از ماساژ را به شدت افزایش می‌دهد و خاطره‌ای بسیار دلنشین در فرد مراجعه‌کننده به یادگار می‌گذارد و ماسور باید ضمن اجرای دقیق و اصولی تکنیک‌های ماساژ، با بهره‌گیری از موسیقی، آرامش ذهن و جسم را به فرد مراجعه‌کننده هدیه نماید.
