هر چند در برخی تعاریف از ماساژ، آن را به عنوان بخشی از طب سنتی میشناسیم اما تفاوتهای زیادی بین مراکز اسپا و درمانگاههای طب سنتی وجود دارد که قصد داریم بخشی از آن را مورد بررسی قرار دهیم.
طب سنتی در تمامی کشورها و ازجمله طب سنتی رایج در کشور ما بر مبنای تعادل در بدن انسان شکل گرفته است. در صحبتهای حکمای قدیم و اساتید طب سنتی امروز به وجه مشترکی میرسیم و آن هم این نکته است که طب سنتی شیوه صحیح زندگی را آموزش میدهد و بدن را به سمت تعادل سوق میدهد.
مزاجت تر و خشک و گرم است و سرد مرکب از این چار طبع است مرد
یکی زین چو بر دیگری یافت دست ترازوی عدل طبیعت شکست
(سعدی)
در طب سنتی برای ایجاد تعادل در بدن راهها و روشهای مختلفی توصیه میشود. تغذیه، گیاهان دارویی و اعمال یداوی از این جملهاند. ماساژ یکی از اعمالی است که در طب سنتی با هدف ایجاد تعادل بدن استفاده میشود، ولی عمدتا این فعل در کنار تغذیه مناسب و... باید صورت گیرد و خود به تنهایی کاری از پیش نمیبرد. بنابراین در سلامتکدههای طب سنتی علاوه بر ویزیت پزشک معمولا تمام ارکان طب سنتی در یکجا قرار میگیرند و این تفاوت عمده سلامتکدهها و اسپاها را ایجاد میکند.
از طرف دیگر مراجعین به سلامتکدهها عمدتا بیمارانی هستند که در جستجوی درمان مراجعه میکنند و یا افرادی که در جهت حفظ تعادل و سلامتی بدن خواستار شناخت مزاج خویش و باید و نبایدهای زندگی خود برای ارتقاء و حفظ سلامتی هستند، اما مراجعین به اسپا در انتظار درمان نیستند و به دلیل ایجاد حس آرامش در محیطی زیبا به اسپا مراجعه میکنند. به همین خاطر نحوه ارایه خدمات در اسپاها بهطور کلی با خدماتی که در سلامتکدهها و گاهی در مطبها ارایه میشود از بنیان و ریشه متفاوت است. در واقع هر چند ماساژ در زیرمجموعههای طب سنتی قرار میگیرد و محل اسپا جایی برای ارایه خدمات ماساژ است، اما محل اسپا جایگاه متفاوتی از طب سنتی و بهطور کلی پزشکی دارد. در این رابطه گاها ارتباط معکوسی نیز شکل میگیرد به این صورت که همانگونه که در سلامتکدهها ویزیت پزشک رکن اصلی و ماساژ یکی از زیرمجموعهها بهشمار میرود در اسپاها مشاوره پزشک درباره تغذیه و... میتواند یکی از خدمات جانبی در نظر گرفته شود.
به این ترتیب باید گفت که شاید اسپا و طب سنتی رابطه تنگاتنگی با هم داشته باشند اما در شرایط متفاوت جایگاه اهمیت آنها تغییر میکند.