یوگا با پیشینه 5000 ساله که ریشه‌ای تنومند در تمدن شرق دارد اینک طی20 سال اخیر به جریانی غالب و رایج در دنیای غرب بدل گشته است. اما علت این محبوبیت را در کجا باید جست‌وجو کرد؟در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.
نتایج حاصل از تحقیقی که دانشگاه RMIT استرالیا در سال 2006 روی 3832 کارورز یوگا، شامل کارآموز و مربی، انجام داد حاکی از آن بود که تمرین منظم یوگا می‌تواند سلامتی فرد را حفظ کند و صراحتا نشان می‌داد که این تاثیر ناشی از انتخاب سبک‌های زندگی مرتبط با آن است، مواردی چون خوردن غذاهای سالم، فعالیت فیزیکی منظم، گیاهخواری، کاهش مصرف سیگار و الکل، افزایش تمایلات معنوی/ مذهبی، کاهش استرس و مزیت‌های سلامت ذهنی دیگر.
به یوغ بستن جسم، ذهن و روان
یافته‌هایی از این دست مبنایی علمی را برای رابطه میان تمرین فیزیکی یوگا و اثرات آن بر ذهن و روان فراهم می‌کند که البته چندان هم جای شگفتی نیست زیرا یوگا به معنی وحدت و یکی شدن است، روشی است از فلسفه‌ها و تمرین‌های باستانی و کهن که به خوبی آزموده و بنیان آن هزاران سال قبل در یوگا سوتراهای پاتَنجَلی ریخته شده است؛ متنی یوگیانه که هشت اندام یوگا هسته تمرینات را در آن شکل می‌دهند.
حدود 200 سال بعد از میلاد مسیح، پاتَنجَلی، فرزانه هندی، به واسطه همین متن، علم و هنر یوگا را در قالبِ نظامِ منسجمِ گام به گامِ آشتانگا یا هشت اندام به جهان معرفی و کارورزان یوگا را هدایت کرد تا به یگانگی و وحدت جسم، ذهن و روان دست یابند.
هشت اندام یوگا که به تفصیل درباره هر یک سخن خواهیم گفت تشکیل شده است از مقررات اخلاقی و رعایت‌های شخصی(یاماها و نیاماها)، حرکات جسمی( آساناها)، کار روی تنفس(پرانایاما)، توانایی معطوف کردن حواس به درون(پراتیاهارا)، تمرکز(دهارانا)، مدیتیشن(دهیانا)، و مرحله استغراق سعادت آمیز در آگاهی کیهانی(سامادهی)، که هدف غایییوگا محسوب می‌شود. در این قسمت به دو اندام نخست یوگا خواهیم پرداخت.
یاماها(Yamas): مقررات اخلاقی
یاماها به رابطه فرد با خود و دیگران می‌پردازد و در قالب مقررات اخلاقی‌ای که جامعه باید به کمک آن به حیات خود ادامه دهد تعریف می‌شود. پنج یاما هست که می‌آموزد چگونه می‌توان با خود و دنیای خارج در صلح و هماهنگی زندگی کرد:
آهیمسا(Ahimsa): عدم خشونت یا بی‌آزاری
آهیمسا، اصلِ مرکزی طریقِ هشت اندام یوگاست و به صورت «درد نرساندن» به همه موجودات تعریف می‌شود. به تعریف پاتَنجَلی آهیمسا به معنی درگیر نشدن در اعمال خشونت‌آمیز نسبت به دیگران است، نه در عمل و نه در گفتار و نیز آسیب جسمی، عاطفی و روانی وارد نکردن به خود و دیگران. آهیمسا، شامل اظهارنظرهای منفی و مخرب و قضاوت‌هایی که درباره خود روا می‌داریم نیز می‌شود.
تمرین آهیمسا در زندگی مدرن ترغیبتان می‌کند تا به هر جنبه‌ای از خشونت که شاید مسبب‌اش باشید دقیق شوید. تمرین آهیمسا مستلزم همدردی، شجاعت و تعهد به اختیار کردن انتخاب‌های هوشمندانه در زندگی روزمره است، اعم از طریقی که با خود سخن می‌گوییم، غذایی که برای خوردن برمی‌گزینیم، تفریحات مورد علاقه، شیوه رفت‌وآمدی که به کار می‌گیریم و اصولا هر جنبه اجتماعی و رفتاری که به طرفداری از آن سینه سپر می‌کنیم.
ساتیا(Satya): راستگویی
پاتَنجَلی در دومین یاما می‌آموزد که در فکر، کلام و رفتار متعهد به راستگویی باشیم. صداقت و راستی در گفتار در قلب ساتیا جای دارد. ارتباط کلامی همراه با راستی و صادق بودن در اعمال، سنگ بنای استوار هر رابطه و اجتماعی است. تمرین ساتیا همیشه هم کار سهل و ساده‌ای نیست. اما با مراقبت کردن از اعمال و گفتار رفته‌رفته رابطه ژرف‌تری با صدای درونی خود برقرار می‌کنید و قدرت می‌یابید تا پندارهای باطل را تمیز دهید و در ارتباطتان با خود و دیگران، دوستی‌هایی که برقرار می‌کنید، شغلی که بدان مشغولید و در انتخاب‌های سبک زندگیتان راستی پیشه کنید.
آستیا(Asteya): پاکدستی
بر نداشتن هر آن چیزی که از روی اختیار به شما داده نشده همانا تمرین آستیاست که فقط شامل سرقت اشیاء مادی نمی‌شود بلکه حرص و طمع و محروم کردن دوستان و اعضای خانواده از زمان و انرژی، به یغما بردن ایده‌های دیگران، کپی کردن غیرقانونی آثار هنرمندان، افراط در مصرف منابع طبیعی و سهیم نکردن نیازمندان با آنچه در اختیار داشته و دیگر مورد مصرفی برایش ندارید هم در حیطه آستیا قرار دارد.
براهماچاری ( Brahmacharya): استفاده مناسب از انرژی حیاتی/ جنسی
براهماچاریا یکی از بد فهمیده شده‌ترین اصول یاماهاست که اغلب آن را به «تجرد» ترجمه می‌کنند و یوگی‌های متاهل را به اشتباه می‌اندازند. تمرین براهماچاریا در زندگی مدرن کارورزان یوگا را دعوت می‌کند تا نسبت به هدررفت انرژی جنسی‌شان دقت کنند.
آپاری گراها (Aparigraha ):حرص و طمع نداشتن/ احتکار نکردن
جامعه مدرن ثروت را با موفقیت مالی، متعلقات و موقعیت اجتماعی اندازه می‌گیرد. گرچه می‌توان از متعلقات مادی بهره برد، آپاری گراها یاد می‌دهد که خود را محدود به آنها نکرده و چیزی را که بدان نیاز ندارید جمع نکنید. کاربرد وسیع تر آپاری گراها مستلزم سخاوت و گشاده‌دستی است و سهیم کردن و بخشش چیزهایی که احتیاجی به آنها نداریم.
نیاماها(Niyamas): اصول اخلاقی فردی
پنج نیامایا مراعات‌های شخصی هست که به درون فرد معطوف بوده و کارورزان یوگا را ترغیب می‌کنند تا از ذهن و جسمشان مراقبت کنند.
شوچا(Sauca ): پاکیزگی
شوچا اشاره دارد بر پاکی جسم، گفتار، ذهن و محیط فرد. تمیزی جسم مستلزم بهداشت فردی و رژیم غذایی پاک و غذاهای طبیعی فاقد مواد افزودنی، نگهدارنده‌ها و سموم است. پاکی کلام یعنی به کار نبردن زبان تند و خشن و غیبت و قضاوت نکردن. پاکی ذهن زمانی حاصل می‌شود که افکار مثبت و دوستانه را پرورش داده و همنشین افراد مثبت و روحیه بخش شویم و تفریحات سالمی برگزینیم (مثل کتاب و برنامه‌های تلویزیونی مفید و...) که ذهن را شکوفا می‌کنند. در باب محیط اطراف، تمرین شوچا یعنی داشتن خانه‌ای مرتب و بی‌پیرایه که آرامش و نظم را به زندگیتان می‌آورد.
سانتوشا(Santosha ): قناعت
سانتوشا یعنی توانایی قانع بودن، در صلح و آرامش زیستن و سپاسگزار آنچه که اینک دارید فارغ از حرص و آز. تمرین صبر است و صبوری و پذیرش واقعیتِ آنچه هست و فقدان خشم و ناامیدی.
تاپاس(Tapas ): پارسایی و خویشکاری
تاپاس را «گرما» ترجمه می‌کنند و دونا فرهی، از معلمین با سابقه یوگا، آن را به «اشتیاق سوزان» ارجاع می‌دهد. او در شرح این معنا می‌گوید: «تاپاس چون شعاع نوری تمرکز یافته تاریکی را می‌شکافد و ما را در مسیر نگه می‌دارد و از این سبب دیگر وقت و انرژیمان بابت مسایل زاید و پیش پاافتاده هدر نمی‌رود». الهام و انگیزه، تاپاس را در وجودتان مشتعل می‌کند که به شکل خویشکاری روزافزون و تعهد به تمرینیوگا نمایان می‌شود.
سوادهیایا(svadhyaya): خودکاوی
سوادهیایا متشکل است از غور و تفحص و کند و کاو در خویش و مطالعه متون باستانی که در این باب نگاشته شده. مطالعه متون کهن یوگا قدرت اندیشه‌ورزی را تقویت کرده و پیشرفتتان را در مقام یک یوگی افزون می‌کند.
ایشوارا پرانیدهانا(IsvaraPranidhana ): سرسپردگی به سرچشمه برتر
غالبا این نیاما را «ایمان به خدا» ترجمه می‌کنند، در عین حال کارورزان یوگا این سرچشمه برتر را از دیدگاه انتخاب شخصی خودشان می‌نگرند. تسلیم بودن به سرچشمه برتر یعنی تمرینِ تواضع و فروتنی و آگاه و هوشیار بودن به حقیقت متعالی.
