معمولا به خطوط قرمز روی پوست مویرگهای پاره گفته میشود اما این درست نیست. اگر رگهای خونی پاره شوند، پوست خونریزی کرده یا کبود میشود. «رگ خونی سطحی» عبارت مناسبتری برای این پدیده است و عنوان رسمی مورد استفاده متخصصان نیز «Telangiectasia» یا «گشادشدگی مویرگها» است. این کلمه که از زبان یونانی برگرفته شده است به معنی گشاد شدن قسمتهای انتهایی رگهای خونی.
یونانی
Telo= انتهایی
Angeion = رگهای خونی
Ektasis = انشعاب
Telangiectasia مویرگهای ریز دایمی هستند که بزرگ شده و در لایه دوم پوست به نام لایه درم وجود دارند. علت اینکه این مویرگها روی پوست دیده میشوند آن است که قسمت انتهایی آن که از هم باز شده، فشرده و تا سطح پوست کشیده میشود. رایجترین نوع آن نوع خطی است. این نوع از مویرگها در صورتی که زیاد باشند میتوانند شکلی مانند یک شبکه، مخصوصا روی گونهها، به وجود آورند. اشکال مختلف دیگری مانند نقطه یا ستاره (که به آن عنکبوتی نیز گفته میشود) یا قرمزی پخش شده در قسمتی از سطح پوست نیز وجود دارند. شکل عنکبوتی بیشتر از سایر اشکال روی صورت، گردن، استخوان بینی و ساق پا پدید میآید و نوع رایجی از این پدیده است.
آناتومی
لایه دوم پوست با عنوان لایه درمی، از بافتهای فیبری متصل به هم تشکیل شده است: کلاژن، بافت الاستیک و رتیکولین. در لایه درم دو لایه دیگر وجود دارد: stratum papillare و pars reticaularis. لایه stratum papillare نام خود را از Papills/Peaks/pins گرفته که بافتهای متصل به هم در لایه اپیدرمی را شکل میدهد. دقیقا در قسمت بالای stratum papillare شبکهای از رگهای خونی کوچک وجود دارند که مانند فرش است و به آنها مویرگ میگوییم. چرخه درون این رگهای کوچک معمولا میکروچرخه نامیده میشود. مویرگها دو عملکرد دارند: از آنجا که رگ خونی در لایه اپیدرم وجود ندارد، این مویرگها اکسیژن و مواد مغذی را به سلولهای موجود در اپیدرم میرسانند و دیاکسید کربن و مواد زاید را درون بافتها به بیرون میبرند. عملکرد دوم این مویرگها تنظیم کردن دمای بدن است. وقتی که بدن گرم است مویرگها باز شده و اجازه میدهند تا گرمای بدن از طریق تبخیر بیرون رود. گشادشدگی مویرگ در این شرایط ممکن است رخ دهد.
عوامل
عوامل پدید آمدن Telangiectasia ممکن است داشتن پوست حساس، زخم، پوست آفتابسوخته یا آسیبدیده به علت سرما، استفاده از الکل، دارو، فشار خون بالا یا حاملگی باشد. با این حال مهمترین عامل، وراثت است. برخی بیماریها یا شرایط پوستی نیز ممکن است باعث به وجود آمدن Telangiectasia شود. مثلا سندرم کوشینگ یا آکنه روزاسه. Telangiectasia برای همه انواع پوست براساس استانداردهای فیتزپاتریک ممکن است اتفاق بیفتد اما تنها در افرادی که پوست سفیدی دارند قابل مشاهده است چراکه پوست این افراد ملانین کمتری برای پوشاندن Telangiectasia دارد. پوست سفید از سایر پوستها نازکتر نیز هست و این نیز باعث میشود که مویرگهای گشادشده در پوستهای سفید راحتتر دیده شود.
درمان
از بین بردن Telangiectasia کار سختی نیست. تعداد مویرگهای زیر پوست بسیار زیاد است و اگر یکی از آنها برداشته شود خون راه خود را از طریق دیگر رگها پیدا خواهد کرد. به دلیل اینکه این مویرگها از اندازه طبیعی خود بزرگتر شدهاند عملکردشان نیز دچار اختلال شده است و نمیتوانند به درستی مواد مغذی را به سلولها رسانده و مواد زاید را نیز از بین ببرند. هنگامی که این مویرگها از بین بروند، بدن به کمک بافتهای متصل مویرگهای جدیدی میسازد که عملکرد درستی دارند. به این عمل احیای مجدد گفته میشود. شیوههای درمانی مختلفی که میتوانند گردش خون را بهبود بخشند نیز برای بهبود و افزایش تولید مویرگهای جدید استفاده میشوند. قدیمیترین شیوه درمانی در این مورد، حرارتدرمانی است (Diathermy).
یونانی
Dia = از طریق
Thermond = حرارت
Diathermy یک انعقاد الکترونیکی است دارای جریانی متناوب با فرکانس بالا. با استفاده از سوزنی که داخل مویرگ فرو میرود لخته خونی ساخته میشود که جریان خون را در مویرگ متوقف کرده و مویرگ را از بین میبرد.
IPL و لیزر
این دو شیوه نیز برای تولید گرمای لازم برای شکل دادن لخته خون از نور استفاده میکنند. نور توسط ماده قرمز رنگ جذب شده و خون داخل مویرگها پس از جذب نور تبدیل به گرما میشود.
جلوگیری
اگر احتمال گشادشدگی مویرگها برای شما وجود دارد بهتر است با مراقبت از پوست از این پدیده جلوگیری کنید. پوست خود را در معرض گرما یا سرمای شدید و تغییر دمای شدید و ناگهانی قرار ندهید. از محصولاتی استفاده کنید که مواد اولیه آنها برای تقویت مویرگها مناسب هستند مثلا ویتامین K و C.