کمبود آهن می‌تواند تأثیرات نامحسوسی بر سلامت بدن داشته باشد، اما یکی از مهم‌ترین و کمتر شناخته‌شده‌ترین عوارض آن، اختلال در کیفیت خواب است. در این مقاله از مجله زیبازی به بررسی ارتباط میان کم‌خونی فقر آهن و مشکلات خواب پرداخته‌ایم و توضیح داده‌ایم که چگونه سطح پایین آهن می‌تواند منجر به بی‌خوابی، سندرم پای بی‌قرار و کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز شود. همچنین، نشانه‌های کمبود آهن، روش‌های تشخیص و راهکارهای تغذیه‌ای برای بهبود این وضعیت را معرفی کرده‌ایم. اگر شما هم با بی‌خوابی‌های مداوم مواجه هستید، شاید وقت آن رسیده که سطح آهن بدن خود را بررسی کنید.
کمبود آهن و تأثیر پنهان آن بر کیفیت خواب: آنچه باید بدانید
چگونه کمبود آهن می‌تواند باعث اختلال در خواب شما شود؟
بی‌خوابی‌های شبانه و تلاش بی‌ثمر برای به خواب رفتن، یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلاتی است که بسیاری از افراد با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در چنین شرایطی، اغلب افراد به سراغ تکنولوژی‌های گران‌قیمت خواب یا پیروی از برنامه‌های پیچیده‌ی ۱۴ مرحله‌ای برای بهبود خواب می‌روند. اما آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که مشکل ممکن است از کمبود آهن ناشی شده باشد؟
بر اساس تحقیقات، کمبود آهن – که به نام کم‌خونی فقر آهن نیز شناخته می‌شود – علاوه بر خستگی، کاهش انرژی و رنگ‌پریدگی پوست، می‌تواند با مشکلات خواب نیز مرتبط باشد. طبق داده‌های مؤسسه ملی سلامت و مراقبت (NICE)، حدود ۸ درصد از زنان در بریتانیا دچار کم‌خونی هستند و این آمار در زنان پیش از یائسگی به دلیل خونریزی قاعدگی و بارداری به ۱۲ درصد افزایش می‌یابد. این موضوع نشان می‌دهد که مشکل کمبود آهن، گسترده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود.
کمبود آهن چه تأثیری بر خواب دارد؟
پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که سطح پایین آهن می‌تواند کیفیت خواب را تحت تأثیر قرار دهد. البته تاکنون هیچ مطالعه‌ای نتوانسته است رابطه‌ی مستقیم علت و معلولی میان این دو را ثابت کند، اما نظریه‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین تئوری‌ها به نقش آهن در تولید دوپامین مربوط می‌شود. دکتر سوزان وایلی، پزشک عمومی و مشاور پزشکی در IQ Doctor، در این باره می‌گوید: "آهن برای تولید دوپامین، یک انتقال‌دهنده‌ی عصبی که در تنظیم حرکت و خلق‌وخو نقش دارد، ضروری است. سطح پایین دوپامین می‌تواند منجر به بروز سندرم پای بی‌قرار (RLS) شود که با احساس ناخوشایند در پاها همراه است و معمولاً شب‌ها تشدید می‌شود."
کمبود آهن همچنین می‌تواند بر چرخه‌ی خواب و بیداری اثر بگذارد و روند به خواب رفتن یا بیدار شدن را دشوار کند. از سوی دیگر، آهن در انتقال اکسیژن در بدن نقش کلیدی دارد، زیرا یکی از اجزای اصلی هموگلوبین است – پروتئینی که در سلول‌های قرمز خون وجود دارد و مسئول حمل اکسیژن به بافت‌های بدن است. بنابراین، کمبود آهن ممکن است منجر به کاهش اکسیژن‌رسانی به اندام‌های مختلف از جمله مغز شده و کیفیت خواب را پایین بیاورد.
چگونه متوجه شویم که کمبود آهن باعث مشکلات خواب ما شده است؟
بهترین راه برای بررسی تأثیر کمبود آهن بر خواب، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون (FBC) است. این آزمایش نشان می‌دهد که آیا تعداد سلول‌های قرمز خون شما در حد طبیعی قرار دارد یا خیر. در صورتی که علت کمبود آهن مشخص نباشد (مانند قاعدگی‌های سنگین)، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را تجویز کند.
علاوه بر مشکلات خواب، سایر علائم کم‌خونی فقر آهن شامل خستگی، کاهش انرژی، تنگی نفس، تپش قلب، رنگ‌پریدگی پوست، سردرد، وزوز گوش، ریزش مو و شکنندگی ناخن‌ها است. اگر این علائم را تجربه می‌کنید، ممکن است نیاز به بررسی سطح آهن خون خود داشته باشید.
راهکارهای مقابله با کمبود آهن
در صورت تشخیص کم‌خونی فقر آهن، پزشک معمولاً مکمل‌های آهن تجویز می‌کند. علاوه بر مصرف این مکمل‌ها، می‌توان با افزایش مصرف مواد غذایی غنی از آهن – مانند سبزیجات برگ‌دار تیره، میوه‌های خشک، حبوبات و غلات غنی‌شده – به بهبود سطح آهن بدن کمک کرد.
همچنین، برخی مواد غذایی مانند چای، قهوه، شیر، لبنیات و غذاهای سرشار از اسید فیتیک (مانند غلات کامل) می‌توانند جذب آهن را مختل کنند، بنابراین توصیه می‌شود مصرف این مواد همراه با وعده‌های غذایی حاوی آهن را کاهش دهید.
نتیجه‌گیری: اگر با مشکلات خواب دست‌وپنجه نرم می‌کنید، شاید وقت آن رسیده که سطح آهن خود را بررسی کنید. یک آزمایش ساده و رعایت رژیم غذایی مناسب می‌تواند به بهبود خواب شما کمک کرده و انرژی بیشتری برای فعالیت‌های روزانه فراهم کند. مجله زیبازی همچنان توصیه می‌کند که برای تشخیص دقیق و دریافت راهنمایی‌های درمانی، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
مطالب بیشتر
