اسپا چیست ؟
اگر در اینترنت به جست‌وجوی کلمه SPA بپردازید عمدتا به دو تعریف برخورد می‌کنید:
* «اسپا نام قدیم شهری در بلژیک بوده که چشمه‌های آب معدنی زیادی داشته و در آن خدمات آبدرمانی ارایه می‌شده است. نام دقیق این شهر که در دوره رومی‌ها وجود داشته "آکوا اسپادانا" بوده است و به همین دلیل به محل هایی که خدمات آبدرمانی ارایه می‌دادند اسپا اطلاق می‌شد. ولی از آنجا که عموما در مکان‌های آبدرمانی خدمات ماساژ هم ارایه می‌شد، به مرور زمان اسپا به محلی اطلاق شده است که خدمات آبدرمانی و ماساژ ارایه می‌شود.» اما SPA مخفف چیست؟
* «SPA سرنام (Acronym) سه کلمه لاتین Sanitas Per Aquam به معنی سلامتی توسط آب است.» این تعریف غریب به نظر می‌رسد چون این عبارت از اواخر قرن بیستم رواج پیدا کرد و قبل از آن چنین عبارت لاتینی مصطلح نبوده است. اینگونه به نظر می‌رسد که این اصطلاح که در هیچ منبع معتبری به آن اشاره نشده است، ساختگی بوده و این سه کلمه برای ساختن نام SPA در کنار هم قرار داده شده‌اند (Backronym).
از طرفی نام قدیم اصفهان، اسپادانا بوده است که آن را برای راحتی اسپا نیز می‌نامیده‌اند (فرهنگ دهخدا). همانطور که از تاریخ برمی‌آید حمام‌های عمومی در اصفهان آن دوره رایج بوده است و حمام‌های تاریخی اصفهان نمادی از شکوه تمدن و فرهنگ ایران زمین بودند، به طوری که یک مورخ فرانسوی در سفرنامه خود می‌نویسد: «در زمانی که اروپاییان در بشکه خود را می‌شویند و یکی از شاهزادگان فرانسوی افتخار می‌کند که 5 سال حمام نکرده است، در شهرهای اصفهان و کاشان حمام‌های بزرگ و باشکوهی همچون کاخ وجود دارد.» از حمام‌های معروف آن دوران می‌توان به حمام شیخ بهایی، حمام علی قلی‌آقا و حمام شاه اشاره کرد. آنچه در حمام‌های آن دوران رونق داشته است مشت و مال بوده است. بنابراین می‌توان گفت اسپا[دانا] محلی بوده که استفاده از آب در حمام‌ها به همراه مشت و مال (ماساژ) در آن انجام می‌شده است. همنامی این دو شهر ایرانی و اروپایی عجیب و تفکربرانگیز است. از آنجا که در حال حاضر نمی‌توان گفت کدام تعریف اصالت بیشتری دارد، جا برای تحقیقات و بررسی بیشتر در این موضوع باز است، ولی آنچه مسلم است اسپا به محلی اطلاق می‌شود که خدمات آبدرمانی و ماساژ در آن ارایه می‌شود. اسپا محلی برای افزایش سلامتی و تندرستی شماست. اسپاها دارای انواع مختلفی هستند و مهم است که تفاوت آنها را بدانید تا بتوانید اسپایی را انتخاب کنید که دقیقا خدمات مورد نظر شما را ارایه می‌کند. در ادامه به انواع اسپا اشاره می کنیم:
اسپای روزانه (Day Spa)
اسپای روزانه محلی است که شما در طول روز به آن مراجعه می‌کنید تا خدماتی مانند ماساژ، مراقبت از پوست صورت و خدمات بدن نظیر اسکراب یا رپینگ دریافت نمایید. علت نامگذاری آن این است که برخلاف اسپاهایی نظیر اسپای اقامتی یا اسپای هتل شما شب را در آنجا سر نمی‌کنید. دامنه مشخصات و امکانات در اسپاهای روزانه بسیار زیاد است: از یک اسپای کوچک با 2 اتاق ارایه خدمات در یک روستای کوچک توریستی گرفته تا یک محل لوکس بزرگ با منوهای طولانی و متنوع.
بعضی از اسپاهای روزانه خدمات سالن‌های زیبایی پوست و مو را در کنار خدمات اسپا ارایه می‌دهند. باید توجه داشته باشید که این دو کار باید کاملا جدا از هم انجام گیرد چرا که سالن‌ها محیطی پرسروصدا و پرجنب‌وجوش دارند در حالی که محیط اسپا باید کاملا ساکت و ریلکس‌کننده باشد. بنابراین شاید لازم باشد که ابتدا یک بازدید از اسپای مورد نظرتان داشته باشید تا ببینید آیا شرایط یک اسپای واقعی را دارد یا خیر. البته بعضی از سالن‌های زیبایی تنها یک یا دو اتاق برای خدمات ماساژ کنار گذاشته‌اند و خود را اسپا می‌نامند که نامگذاری این قبیل مکان‌ها به‌عنوان اسپا چندان صحیح به نظر نمی رسد.
این امکان وجود دارد که شما به اسپای یک هتل مراجعه کنید و خدمات اسپای روزانه را دریافت نمایید چون آنها هم خدمات روزانه را به مشتریانی به غیر از میهمانان هتل ارایه می‌کنند. هرچند خدمات ارایه‌شده در اسپاهای هتل می‌تواند گرانتر از خدمات مشابه در اسپاهای روزانه باشد اما ممکن است بتوانید از سایر امکانات هتل مثل سونای خشک و بخار، استخر و... نیز استفاده کنید.
در ادامه به لیست شرایطی که یک اسپای روزانه باید داشته باشد فهرست وار اشاره می شود:
- محل کاملا تمیز و بهداشتی
- فضای آرام و ساکت
- لباس مخصوص (می‌تواند ربدشامبر باشد) و دمپایی (بعضی از اسپاهای کوچک اتاق تعویض لباس ندارند و شما مجبورید داخل خود اتاق ماساژ لباستان را تعویض نمایید)
- یک منوی مفصل از خدمات ماساژ، خدمات صورت و خدمات بدن
- متخصصین حرفه‌ای ماساژ
- اتاق‌های ماساژ مخصوص به همراه ملافه‌های تمیز
- محصولات تخصصی اسپا
- محل راحت برای نشستن و صرف چای
- در اسپاهای بزرگ، کمدهای لاکر و احتمالا سونای خشک و بخار
اسپای سلامتی / اقامتی (Health/Destination Spa)
اسپای سلامتی محلی است که هدف اصلی آن کمک به افراد برای تقویت شیوه زندگی خود به روش های زیر می‌باشد:
- منوی غذایی سالم با تاکید بر غلات کامل، میوه‌های تازه و سیزیجات به همراه آموزش تغذیه سالم
- یک برنامه کامل از کلاس‌های کاهش استرس، کسب تندرستی و تناسب اندام
- خدمات ماساژ
- همایش‌های آموزشی برای آموزش ورود عادت های سالم به زندگی روزمره
در اسپاهای سلامتی نیاز است که شما حداقل دو یا سه شب را در آنجا سر کنید تا بتوانید از برنامه‌های آن استفاده بهینه نمایید. در بعضی اسپاها این مدت طولانی‌تر هم می‌شود. مبالغی که این اسپاها دریافت می‌کنند معمولا شامل همه وعده‌های غذایی، کلاس‌ها، سمینارها و بعضی از خدمات ماساژ می شود.
برنامه غذایی در اسپای سلامتی
در اسپاهای سلامتی برنامه غذایی سالم سفت و سختی برقرار است هرچند که هدف‌های متفاوتی ممکن است دنبال شود. بعضی‌ها اسپاها به‌دنبال کاهش وزن با برنامه غذایی کم کالری و کنترل وعده غذایی هستند در حالی که بعضی دیگر اجازه خوردن همه نوع مواد غذایی موجود در برنامه را به شما می‌دهند. بعضی‌ها نوشیدنی‌های مضر را از برنامه خود حذف کرده و بعضی دیگر این کار را نمی‌کنند. گرچه تاکید اسپاهای سلامتی بر غذای سالم و کامل است اما لزوما به این معنی نیست که غذاها باید ارگانیک باشند.
افراد در اسپای سلامتی
جو حاکم بر اسپاهای سلامتی فضای دوستی و رفاقت است. شما با افرادی برخورد می‌کنید که از لحاظ ذهنی با شما مشابه هستند چرا که علاقه مشترکی به مقوله سلامتی وجود دارد. بسیاری از این اسپاها در یک زمان تعداد محدودی اقامت‌کننده دارند و شما می‌توانید با سایرین آشنا شوید. گروه‌های کوچک با هم پیاده‌روی می‌کنند، در کلاس‌های تمرینی شرکت می‌کنند و سر یک میز غذا با هم می‌نشینند. معمولا نسبت تعداد پرسنل به تعداد میهمانان بالا بوده و کارکنان مشتاقی دارند.
خصوصیات اسپای سلامتی
اسپاهای سلامتی دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند و در قیمت، اندازه و برنامه‌ها با هم تفاوت های زیادی دارند. آنها می‌توانند از 8 تا 250 میهمان را پذیرا باشند ولی میانگین آنها 60 نفر است. همچنین تفاوت قیمت آنها می‌تواند از شبی چند صدهزار تومان در اسپاهای اقتصادی تا هفته‌ای چند میلیون تومان باشد. وعده غذایی در بعضی می‌تواند کم کالری و در بعضی دیگر بدون محدودیت باشد.
اسپای هتل / ویلایی (Resort/Hotel Spa)
اسپای ویلایی یک تجربه آرامش‌بخش را برای اقامت‌کنندگان یا افراد محلی به ارمغان می‌آورند. در یک اسپای ویلایی، شما شب را اقامت کرده، از ماساژها لذت برده و غذاهای مورد علاقه خود را می‌خورید. غذاهایی همچون استیک، نوشابه و...
این اسپاها با اسپاهای سلامتی که هدف آن زندگی سالم و ارتقای شخصیتی است متفاوتند (گرچه ممکن است گیج‌کننده باشد ولی خیلی از اسپاهای سلامتی امروزه خود را اسپای ویلایی می‌نامند چرا که عبارت اسپای ویلایی در اینترنت خیلی بیشتر جست‌وجو می‌شود).
یک اسپای ویلایی کلاسیک گلف، تنیس، شنا، کلوپ کودکان، سالن ورزش را ارایه می‌دهد و خدمات اسپا فقط یکی از امکانات آن به حساب می آید. همچنین ممکن است کلاس‌های تمرینی با یا بدون دریافت وجه اضافه برگزار کنند. اسپاهای قدیمی که در دهه 90 میلادی شروع به کار کرده‌اند معمولا کوچک بوده و سطح بالا نیستند در حالی که اسپاهایی که جدیدا راه‌اندازی می‌شوند بزرگ و تجملی هستند.
تفاوت اسپای ویلایی و اسپای سلامتی
به‌طور معمول اسپاهای ویلایی علاوه بر خدمات اسپا، تفریحات دیگر نظیر تنیس و گلف نیز ارایه می‌دهند. اسپاهای ویلایی در وعده‌های غذایی خود فقط بعضی از گزینه‌های اسپاهای سلامتی را ارایه می‌کنند. علاوه بر این دارای کلاس‌ها و سمینارهای محدودتری بوده که معمولا هزینه آنها جداگانه دریافت می‌شود.
البته اخیرا مرز بین این دو کم‌رنگتر شده و امروزه بعضی از متل‌ها و ویلاها خود را اسپای سلامتی می‌نامند گرچه از تمامی شرایط آن مثل برنامه‌های فشرده تندرستی و کلاس‌ها تبعیت نمی‌کنند. از طرفی بعضی اسپاهای ویلایی دارای مشخصات اسپاهای سلامتی مثل برگزاری کلاس‌ها بدون دریافت وجه اضافه هستند. بهتر است قبل از انتخاب اسپا شرایط آن را بررسی کنید و ببینید چه مرکزی آن را ارایه می‌دهد.
در اسپاهای ویلایی به جای اینکه خدمات اسپا در یک پکیج کلی ارایه شود معمولا برای بهره‌مندی از خدمات ماساژ به‌صورت موردی هزینه پرداخت می‌کنید. در اسپای ویلایی امکان دارد کلاس‌هایی نظیر یوگا تشکیل شود یا نشود، علاوه بر این تعداد انتخاب‌های خدمات ماساژ معمولا خیلی محدودتر از اسپای سلامتی است. رستوران‌های اسپاهای ویلایی عموما دارای غذاهای سالم هستند ولی برای افرادی که می‌خواهند شبی را دور از خانه خود به‌منظور تفریح بگذرانند، غذاهای رنگارنگ و سنگین هم ارایه می‌کنند.
امروزه اسپا یکی از امکانات لازم هتل‌ها و ویلاها شده است و به‌طور تقریبی همه آنها ادعا می‌کنند که دارای اسپا هستند. بنابراین بهتر است قبل از رفتن به آنجا تحقیقات لازم را بکنید چون ممکن است با فقط یک جکوزی و یک اتاق ماساژ در آنجا روبه‌رو شوید که آن را اسپا نامیده‌اند.
مواردی که باید در مورد اسپاهای ویلایی بدانید
- اسپاهای ویلایی بزرگ فعالیت‌های گوناگون زیادی دارند از قبیل گلف، شنا، تنیس، برخی ورزش‌های آبی، اسب‌سواری و اسکی. بعضی‌ها کمپ کودکان را نیز دارند.
- اسپای هتل معمولا در مناطق شهری بوده و فاقد هرگونه فعالیت در هوای آزاد هستند.
- اسپاهای ویلایی بر خلاف اسپاهای سلامتی دارای وعده‌های غذایی رایگان نیستند. هنگام مقایسه قیمت‌ها این نکته مهم را در نظر داشته باشید.
- ممکن است مجبور باشید برای هر یک از کلاس‌های تمرینی مبلغی پرداخت نمایید در صورتی که کلاس‌های تمرینی در اسپاهای سلامتی رایگان هستند.
- بسیاری از اسپاهای ویلایی دارای کمپ کودکان هستند در حالی که حضور اطفال در اسپاهای سلامتی ممنوع است.
اسپای درمانی (Medical Spa/Med Spa)
اسپای درمانی همانگونه که از نامش مشخص است مکانی است که اعمال درمانی-زیبایی را در کنار خدمات سنتی اسپا و ماساژ ارایه می‌دهد. معمولا این مراکز تحت نظر پزشک ارایه می‌شوند ولی آنچه اسپای درمانی را از کلینیک‌های زیبایی متمایز می‌کند علاوه بر خدمات حرفه‌ای اسپا و ماساژ، فضا و اتمسفر حاکم بر آن است که کاملا جو آرامش و ایجاد تعادل در فضای آن به خوبی رعایت می شود. به عبارت دیگر اسپای درمانی یک اسپای روزانه است که خدمات درمانی مشخص و محدودی توسط پزشک در آن ارایه می‌شود.
خدمات درمانی در اسپاهای درمانی محدود به موارد زیبایی شامل خدمات مرتبط به چاقی، لاغری، پوست و مو می شوند. خدماتی همچون:
- بوتاکس
- لیزر
- تتوی آرایشی
- رفع موهای زاید با لیزر
- میکرودرم
- رفع چین‌وچروک پوست
- لایه‌برداری تخصصی پوست
- درمان‌های کلاژن ساز
و ...
آنچه برای انتخاب یک اسپای درمانی باید بدانید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اسپای مذکور چه مدت مشغول به کار بوده است؟
- آیا دارای مجوز های لازم هست؟
- آیا کارکنان آن دارای مدرک معتبر هستند؟
- کارکنان آن کجا و در چه سطحی دوره دیده‌اند؟ این امر به خصوص در مورد درمان‌های تخصصی حایز اهمیت است.
- آیا فرم پرسشنامه اولیه آنها کامل و قابل فهم است؟
- آیا اسپای درمانی مذکور توسط پزشک اداره می‌شود؟