محققان میگویند مصرف کم یا زیاد کربوهیدرات در افراد میانسال باعث کاهش متوسط عمر در مقایسه با کسانی میشود که معتدل کربوهیدرات مصرف میکنند. این تحقیق همچنین نشان میدهد که کم کردن از کربوهیدرات به خودی خود باعث سلامت نمیشود بلکه آنچه جایگزین کربوهیدرات میشود اهمیت دارد. این تحقیق جایگزین کردن کربوهیدرات با پروتئین و چربی گیاهی را سالمتر از جایگزینی آن با پروتئین و چربی حیوانی دانسته است.
تحقیقاتی که در سالهای اخیر در باره تاثیر کاهش مصرف کربوهیدرات بر سلامتی انجام شده نتایج متناقضی داشته است اما رژیمهای کمکربوهیدرات مثل اتکینز که در زمان کوتاه باعث کاهش وزن شده و به نظر میرسد احتمال برخی بیماریها را کاهش میدهند بسیار فراگیر شده است. از این رو این محققان سعی کردند دریابند بین مصرف کربوهیدرات و مرگ به علت بیماری در افراد میانسال چه ارتباطی وجود دارد.
محققان نوشتهاند: "بعضی از دستورالعملهای تغذیه بر کاهش چربیهای اشباع و ترانس در رژیم غذایی تمرکز دارند نه بر مجموع چربی که فرد مصرف میکند. دستورالعملهای دیگر توصیه میکنند کل چربی مصرفی به سی درصد کل انرژی مصرفی تقلیل پیدا کند و جای آن کربوهیدرات بیشتری مصرف شود. اما در عمل رژیمهایی که کاستن از کربوهیدرات و جایگزین کردن آن با پروتئین و چربی را توصیه میکنند رواج زیادی پیدا کردهاند چون باعث کاهش وزن در زمانی کوتاه میشوند؛ با این که شواهد ضد و نقیضی از تاثیر این رژیم بر سلامت وجود داشته است."
این تحقیق بر اساس پرسشنامهای انجام شد که بیش از پانزده هزار نفر ۴۵ تا ۶۴ سال بین سالهای ١٩٨٧ تا ١٩٨٩ پر کرده بودند و این افراد در طول بیست و پنج سال شش بار مصاحبه شدند. این بررسی نشان داد آنها که کم کربوهیدرات مصرف میکردند (یعنی به طور میانگین کمتر از٤٠ درصد انرژی خود را از کربوهیدرات تامین میکردند) و آنها که زیاد مصرف میکردند (بیش از ٧٠ درصد) بیشتر در معرض خطر مرگ در اثر بیماریها قرار داشتند. محققان همچنین دریافتند که مصرف معتدل کربوهیدرات -تقریبا پنجاه درصد- گزینه سالمتری است.
پژوهشگران تخمین زدند که آنها که کربوهیدرات را معتدل مصرف میکردند انتظار میرفت که از پنجاه سالگی به بعد ٣٣ سال عمر کنند اما در مقایسه:
- آنها که کمتر از سی درصد تغذیهشان را کربوهیدرات تشکیل میداد تا چهار سال کمتر عمر کردند
- آنها که سی تا چهل درصد تغذیهشان را کربوهیدرات تشکیل میداد ٢.٣ سال کمتر عمر کردند
- آنها که بیش از ٦٥ درصد تغذیهشان را کربوهیدرات تشکیل میداد ١.١ سال کمتر عمر کردند
پژوهشگران همچنین کسانی را که کربوهیدرات را با پروتئین و چربی حیوانی جایگزین کرده بودند با آنهایی مقایسه کردند که بیشتر به منابع گیاهی روی آورده بودند و دریافتند که میزان مرگ در گروه اول بیشتر است:
آنها در توضیح این یافته، این فرضیه را مطرح کردهاند که رژیم کمکربوهیدرات باعث کاهش مصرف میوه، سبزیجات و حبوبات و افزایش مصرف پروتئین حیوانی میشود و چنین تغذیهای احتمالا روندهای التهابی و استرس اکسیداتیو بدن و روند پیری را تشدید کرده که احتمال مرگ را افزایش میدهد.
- پروفسور نیتا فروحی از بخش همهگیرشناسی دانشگاه کمبریج میگوید: "پیام بسیار مهم این تحقیق این است که کافی نیست فقط بر نوع ماده غذایی تمرکز کنیم بلکه باید ببینیم که آیا منشاء حیوانی دارد یا گیاهی."
"وقتی کربوهیدرات در تغذیه کم شود اگر با چربی و پروتئین گیاهی جایگزین شود فوایدی دارد اما وقتی با پروتئنی حیوانی مثل گوشت جایگزین شود چنین تاثیری ندارد."
این محققان همچنین درباره کشورهای آسیایی مثل ایران هم هشدار میدهند که تغذیهای که بخش قابلتوجهی از آن را کربوهیدرات پیراسته (برنج سفید بدون شلتوک، گندم و جوی بدون سبوس) تشکیل میدهد تغذیهای بیکیفیت است که 'بار قند (glycaemic 'load) را به صورت مزمن افزایش داده و سوخت و ساز را ناسالم میکند. پژوهشگران تاکید کردهاند که این تحقیق محدودیتهایی داشته از جمله اینکه نتیجه کارآزمایی بالینی نبوده است.
با این حال آنها در نهایت نتیجه گرفتهاند که رژیم کم کربوهیدرات و رژیم پرکربوهیدرات هر دو باعث کاهش طول عمر میشوند و اگر این شیوه تغذیه در پیش گرفته می شود باید از جایگزین کردن آن با پروتئین و چربی حیوانی پرهیز کرد و با استفاده از منابع گیاهی، پیری را سالمتر و روند آن را کُندتر کرد.
چند توصیه ساده:
١- غذای خود را تا حد ممکن خودتان تهیه کنید و از مواد غذایی تازه استفاده کنید نه غذاهای آماده و فرآوری شده
٢- تا حد امکان گیاهی غذا بخورید
٣- نمک، چربی و قند را به حداقل برسانید
٤- برنج سفید را با برنج قهوهای یا قرمز و نان سفید را با نان سبوس دار جایگزین کنید
٥- قبل از سیری کامل، خوردن را متوقف کنید
٦- در بشقاب کوچک و با قاشق کوچک غذا بخورید