با توجه بیشتر به سلامت جسمی و روحی می‌توان خطر ابتلای به دمانس را دست کم ۳۰ درصد کاهش داد. در حالیکه آمار مبتلایان به دمانس (زوال عقل) در جهان در حال حاضر حدود ۴۷ میلیون نفر تخمین زده شده و پیش‌بینی می شود این آمار تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۱۳۰ میلیون نفر برسد، پژوهشگران شماری از عوامل موثر در بروز عارضه دمانس (زوال عقل) را شناسایی و راه‌هایی را برای کاهش خطر ابتلای به آن توصیه کرده‌اند.
نتیجه تفصیلی مطالعات هیئتی متشکل از بیست و چهار تن از متخصصان جهانی دمانس که به کنفرانس بین‌المللی انجمن مبارزه با آلزایمر در لندن ارائه خواهد شد حاکی از آن است که اگرچه نشانه‌های دمانس معمولا در سنین بالای عمر مشخص می‌شود اما روند تغییرات مغزی منجر به این بیماری به تدریج و در طول سال‌ها بروز می‌کند. به این ترتیب، یافتن راه‌های حفظ سلامت مغز قبل از ظاهر شدن علایم دمانس می‌تواند به جلوگیری از آن کمک کند.
در این بررسی، عوامل مهم بروز دمانس و میزان اثرگذاری هرکدام در ابتلای به این عارضه مورد بررسی قرار گرفته و نشان می‌دهد که ضعف شنوایی در سنین میانسالی ۹ درصد و کمبود تحصیلات (تا زیر سطح متوسطه) ۸ درصد در ایجاد دمانس نقش دارد. سایر عوامل موثر و سهم آنها در ابتلای به این بیماری عبارتست از استعمال دخانیات (۵ درصد)، افسردگی (۴ درصد)، عدم تحرک جسمی (۳ درصد)، انزوای اجتماعی (۲ درصد)، فشار خون بالا (۲ درصد)، چاقی (۱ درصد) و دیابت نوع ۲ (۱ درصد).
به این ترتیب، عوامل قابل کنترل در زندگی ۳۵ درصد در بروز دمانس تاثیر دارند و فرد از طریق مقابله با آنها می‌تواند خطر ابتلای به این عارضه را کاهش دهند. سایر عوامل ایجاد این عارضه خارج از اختیار فرد قرار دارند. به گفته پژوهشگران، ساختن "ذخیره شناختی یا ادراکی" در سنین میانسالی باعث تقویت شبکه‌های مغزی شده و امکان آن را می‌دهد تا این شبکه‌ها در سنین کهولت و حتی با بروز آسیب هم بتوانند عملکرد نسبتا مناسبی داشته باشند.
تمام نکردن دوره تحصیلات متوسطه به عنوان یکی از عوامل خطرساز حاکی از آن است که ادامه فرآیند یادگیری در تمامی طول عمر به ایجاد ذخیره مغزی جهت مقابله با دمانس کمک می‌کند. در مورد ضعف شنوایی نیز گفته شده است که این وضعیت باعث کاهش ارتباط فرد با دیگران و "انزوای اجتماعی" او می‌شود که از جمله عوامل بروز دمانس است. عوامل حفظ سلامت جسمی از جمله سلامت قلب، مانند تحرک جسمی و جلوگیری از چاقی نیز در جلوگیری از بروز دمانس موثر است.
توصیه هایی برای کاهش خطر ابتلای به دمانس
متخصصان تاکید دارند که برای کاهش خطر ابتلای به دمانس لازم است که فرد هر چه زودتر مثلا در سنین ۴۰ تا ۶۴ سالگی و قبل از ظاهر شدن نشانه‌های بیماری در صدد مقابله با عوامل بروز آن برآید. مهمترین توصیه‌هایی که در این زمینه شده به شرح زیر است:
۱- تحرک بدنی: توصیه شده است که افراد از سنین میانسالی دست کم پنج بار در هفته هر بار ۳۰ دقیقه به طور مستمر ورزش یا فعالیت‌هایی کنند که باعث افزایش ضربان قلب و تشدید تنفس شود. پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری و شنا از جمله فعالیت‌هایی است که در این زمینه توصیه می‌شود.
۲- ترک سیگار نه تنها برای حفظ سلامت عمومی بدن به خصوص قلب و ریه بلکه در جلوگیری از بروز دمانس موثر است.
۳- استفاده از رژیم غذایی سالم و متوازن شامل مواد خوراکی متنوع نیز از توصیه‌های جدی است. به گفته کارشناسان یک رژیم غذایی مناسب باید شامل ماهی‌های چرب، میوه، سیفی‌جات، غلات و آرد سبوس دار و روغن زیتون باشد و سهم گوشت قرمز، شکر، چربی‌های اشباع شده و نمک در آن به حداقل رسیده باشد. چنین رژیمی باعث کاهش خطر ابتلای به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ می‌شود.
۴- مصرف نکردن الکل نیز مهم است و افراط در این زمینه قطعا در بروز دمانس، و بیماری‌های دیگری مانند دیابت و امراض قلبی، موثر است.
۵- مراقبت‌های بهداشتی از سنین میانسالی توصیه شده است به نحوی که شخص به طور مرتب فشار خون، میزان کلسترول و قند خود را زیر نظر داشته باشد زیرا مشکلاتی که در مورد این عوامل بروز کند در ابتلای به دمانس تاثیر دارد.
۶- وزن مناسب نیز برای حفظ سلامت و جلوگیری از ابتلای به دیابت نوع ۲، سکته مغزی و امراض قلبی لازم است و به این ترتیب، عاملی در کاهش خطر دمانس محسوب می‌شود. داشتن رژیم غذایی مناسب و تحرک بدنی در این زمینه توصیه شده است.
۷- و بالاخره "ورزش مغزی روزانه" مانند مطالعه، حل جدول یا بازی‌های فکری و فراگیری مطالب جدید که مغز را فعال نگاه می‌دارد به کاهش خطر ابتلای به دمانس کمک می‌کند. شواهدی هم وجود دارد که معاشرت و داشتن ارتباط اجتماعی هم در این زمینه موثر است.
